养由基，是春秋时楚国的名将，也是我国古代著名的射箭能手。《左传》和《史记》都载有他的一些故事。例如：
有一次，晋厉公攻伐郑国。楚共王出兵援郑，和晋军相遇于鄢陵（即所谓的“鄢陵之战”。鄢陵，今属河南省）。战斗中，晋将魏錡射伤了楚共王的眼睛。楚共王恨之入骨，就约养由基两枝箭，要他代为报仇。结果，养由基只用了一枝箭就把魏錡射死，而把另一支箭还给楚共王复命。
在楚共王时，还有一个善射的人，名叫潘党，能每箭射中箭靶的靶红心。养由基对他说：“这还不算本事，要能在百步之外射中杨柳叶子，才算差不多了。”潘党不 服，当即选定杨柳树上的三片叶子，并标明号数，叫养由基退到百步之外，顺序射去。养由基连射三箭，果然，第一箭中一号叶心，第二箭中二号叶心，第三箭中四 号叶心，非常准确。
《史记》说：“楚有养由基者，善射者也，去柳叶百步而射之，百发而百中”。
形容射箭技术的高明，因此叫做“百发百中”，也称“百步穿杨”。王琚的《射经》说：“其的（箭靶）始于一丈，百发百中，寸而加之（一寸一寸地增加距离），至于百步，亦百发百中，乃为术成。”
“百发百中”这句成语，今天常用来形容神枪手的射击技术，还可以用来比喻料事必中和谋事必成。
นาน มาแล้ว แคว้นฉู่มีนักแม่นธนูคนหนึ่งชื่อหยั่งโหยวจี มาในปีหนึ่งแคว้นฉู่เปิดศึกกับแคว้นจิ้น หยั่งโหยวจีก็ได้ติดตามและเข้าร่วมกรำศึกกับเจ้าผู้ครองแคว้นฉู่ด้วย ต่อมาอ๋องฉู่ถูกแม่ทัพใหญ่ของแคว้นจิ้นยิงบาดเจ็บกลางสนามรบ ระหว่างนั้นอ๋องฉู่ได้มอบลูกธนูสองดอกให้หยั่งโหยวจีเพื่อให้เขานำไปยิงแม่ทัพใหญ่ของแคว้นจิ้น หยั่งโหยวจีน้าวธนูยิงออกไปครั้งเดียวก็สามารถปลิดชีพชีวิตแม่ทัพใหญ่ผู้ นั้นได้
หยั่งโหยวจีมีฝีไม้ลายมือในการยิงธนูที่สูงส่งไม่ธรรมดา เมื่อเขายืนอยู่ในที่ซึ่งไกลออกไปกว่าร้อยก้าวแล้วยิงใบหลิวที่มีความกว้าง ยาวไม่เท่าไรนักยิงเมื่อใดก็ถูกเมื่อนั้น ยิงร้อยครั้งก็ถูกทั้งร้อยครั้ง ด้วย เหตุนี้ หยั่งโหยวจีจึงมีชื่อเสียงโด่งดังมากในแคว้นฉู่ นักยิงธนูเป็นจำนวนมากต่างพากันมาขอฝึกยิงธนูกับเขา ครั้งหนึ่ง เขาได้แสดงการยิงธนูอีก และก็มีคนเป็นจำนวนมากมาชมการแสดงอันยอดเยี่ยมของเขา เขาน้าวธนูออก ใครชี้ทางไหนก็ยิงไปทางนั้น โดยไม่มีลูกธนูดอกใดที่ยิงไปโดยเปล่าประโยชน์ ผู้ชมที่อยู่รอบๆต่างก็ยกย่องชมเชยว่าเขาทำได้ดี
ในขณะที่เขากำลังคึกคะนองและรู้สึกปราบปลื้มยินดีอยู่นั้น ก็แว่วยินเสียงคนพูดขึ้นว่า “ยังต้องสอนเขาอีก”
หยั่งโหยวจีเก็บธนูและตรงไปหาคนผู้นั้น ปรากฏว่าเป็นชายชราผู้หนึ่ง เขาจึงถามออกไปด้วยน้ำเสียงตำหนิว่า
“หรือท่านเห็นว่าผีมือการยิงธนูของข้ายังไม่สูงส่งพอ? ยังต้องสั่งสอนข้าอีกอย่างนั้นรึ?”
ชายชราพูดกับเขาอย่างเนิบๆว่า
“ความสามารถในการยิงธนูของท่านสูงส่งจริง ข้าไม่มีความสามารถที่จะสอนท่านว่าควรจะยิงธนูอย่างไรดอก ข้าเพียงแต่อยากเตือนสติท่านว่า เมื่อท่านยิงธนูไปนานๆ ร่างกายก็ย่อมจะรู้สึกอ่อนล้า เมื่อใดที่ท่ายรู้สึกว่าเรี่ยวแรงไม่พอ และยิงธนูออกไปได้ไม่ตรงเป้าแม้เพียงดอกเดียวก็จะส่งผลกระทบต่อชื่อเสียงของ ท่านที่ร่ำลือว่ายิงร้อยครั้งถูกทั้งร้อยครั้งได้ ที่เป็นเช่นนี้มิใช่เพราะการทุ่มเททุกสิ่งทุกอย่างไปเพื่อผลงานเฉพาะหน้า หรอกหรือ?”
แรกๆ หยั่งโหยวจีอาจจะถือตัวและไม่พอใจอยู่บ้าง แต่เมื่อได้ฟังคำชี้แนะของชายชราแล้วก็รู้ว่าชายชรากำลังสั่งสอนเขาอยู่ จริงๆ จึงรู้สึกซาบซึ้งในพระคุณของชายชราผู้นั้นเป็นอันมาก
*** ชาว บ้านได้ผูกสำนวนขึ้นมาจากนิทานเรื่องนี้ว่า “ยิงร้อยครั้งถูกทั้งร้อยครั้ง” โดยครึ่งตอนแรกของนิทานเรื่องนี้ได้ใช้พรรณนาถึงฝีมือในการยิงธนูที่สูงส่ง ไร้ผู้เทียมทาน ขณะเดียวกันก็เป็นสำนวนเปรียบเทียบถึงการคาดการณ์เรื่องราวบางอย่างได้อย่าง แม่นยำ
ศัพท์ที่น่าสนใจ
- 百发百中 [Bǎifābǎizhòng] ยิงร้อยครั้งถูกร้อยครา
- 养由基 [yǎngyóujī] ชื่อหยั่งโหยวจี
- 楚国 [chǔguó] แคว้นฉู่
- 晋国 [jìnguó] แคว้นจิ้น
- 春秋 [chūnqiū] ยุคชุนชิว (春秋时)
- 名将 [míngjiàng] มีชื่อเสียง, นักรบที่มีชื่อเสียง
- 我国 [wǒguó] ประเทศของเรา
- 古代 [gǔdài] สมัยโบราณ
- 著名 [zhùmíng] มีชื่อเสียง
- 射箭 [shèjiàn] ยิงธนู
- 能手 [néngshǒu] ชำนาญ
- 左传 [zuǒzhuàn] จั่วจ้วนเป็นบันทึกประวัติศาสตร์จีนสมัยชุนชิวจ้านกว๋อ
- 史记 [shǐjì] เป็นบันทึกประวัติศาสตร์ที่เขียนโดย 司马迁[Sīmǎqiān]
- 载 [zài] บันทึกไว้
- 一些 [yīxiē] ้เล็กน้อย, บ้าง
- 故事 [gùshi] นิทาน
- 例如 [lìrú] ตัวอย่าง
- 一次 [yīcì] ครั้งหนึ่ง
- 郑国 [zhèngguó] แคว้นเจิ้ง
- 攻 [gōng] โจมตี
- 出兵 [chūbīng] ยกทัพ เคลื่อนกำลัง
- 援 [yuán] ช่วยเหลือ, สนับสนุน
- 楚共王 [chǔgòngwáng] อ๋องฉู่
- 魏錡 [wèiqí] เว่ยฉี เป็นแม่ทัพใหญ่ของแคว้นจิ้น
- 相遇 [xiāngyù] พบกับ
- 鄢陵 [YānLíng] ชื่อเมืองเอียนหลิง – Area code: 0374, Postcode: 461200 (河南省).
- 所谓 [suǒwèi] ที่เรียกว่า
- 河南省 [HéNánShěng] มณฑลเหอหนาน – Area code: 09820, Postcode: 811500 (青海省).
- 战斗 [zhàndòu] การรบ
- 眼睛 [yǎnjing] ตา
- 入骨 [rùgǔ] เข้ากระดูก
- 报仇 [bàochóu] แก้แค้น
- 复命 [fù mìng] รายงานการปฏิบัติภารกิจสำเร็จลุล่วง
- 靶 [bǎ] เป้า
- 潘党 [pāndǎng] ชื่อคน
- 结果 [jiéguǒ] ผลลัพธ์
- 本事 [běnshì] ความสามารถ
- 杨柳 [yángliǔ] ต้นหลิว, ต้นหยาง, willow
- 叶子 [yèzi] ใบไม้
- 差不多 [chàbuduō] เกือบจะ, ใกล้, พอๆกัน
- 当即 [dāngjí] ทันที
- 标明 [biāomíng] เครื่องหมาย, แสดงถึง
- 顺序 [shùnxù] ตามลำดับ
- 连射 [liánshè] ยิงอย่างต่อเนื่อง
- 果然 [guǒrán] อย่างแท้จริง, ตามคาด
- 第一 [dìyī] ครั้งที่1
- 第二 [dì’èr] ครั้งที่2
- 第三 [dìsān] ครั้งที่3
- 非常 [fēicháng] อย่างยิ่ง, ไม่ธรรมดา
- 准确 [zhǔnquè] ถูกต้อง, แม่นยำ
- 形容 [xíngróng] สภาพลักษณะ
- 技术 [jìshù] เทคนิค, ทักษะ
- 高明 [gāomíng] สุกใส,โชติช่วง,ฉลาดมาก,หลักแหลมมาก
- 因此 [yīncǐ] ด้วยเหตุนี้
- 叫做 [jiàozuò] ถูกเรียกว่า
- 百发百中 [bǎifābǎizhòng] ยิงถูกเป้าทุกครั้งครา
- 百步穿杨 [bǎibùchuānyáng] ยิงแม่นเหมือนจับวาง
- 增加 [zēngjiā] เพิ่ม
- 距离 [jùlí] ห่างจาก
- 至于 [zhìyú] สำหรับ
- 成语 [chéngyǔ] สำนวน
- 今天 [jīntiān] วันนี้
- 常用 [chángyòng] ใช้เป็นประจำ
- 神枪手 [shénqiānshǒu] มือยิงขั้นเทพ
- 射击 [shèjī] ยิง
- 可以 [kěyǐ] ได้
- 比喻 [bǐyù] อุปมาอุปไมย
- 中和 [zhōnghé] ทำให้เป็นกลาง
- 谋事 [móushì] หางานทำ, วางแผน
อ้างอิงคำแปลจาก : https://www.thaigoodview.com/node/70304?page=0%2C1
