(มาต่อกันเลย) คราวที่แล้วพูดถึงไวยากรณ์พื้นฐานของการบอก/แสดงทิศทางของกริยา/การกระทำ คราวนี้จะมาดู 趋向补语 [qūxiàng bǔyǔ] ที่มีความหมาย และวิธีการใช้จริงที่ซับซ้อนขึ้นมาอีกขั้น
จะเริ่มจากคู่ของ “起来” กับ “上来” กันก่อน
趋向补语 สองคำนี้ แปลง่ายๆ ตามความหมายพื้นฐาน คือ
- “起来” (ลุกขึ้นมา)
- กับ “上来” (ขี้นมา)
ทั้ง 2 คำล้วนแสดงถึงกริยา/การกระทำเริ่มจากล่างขึ้นบน, จากที่ต่ำขี้นสู่ที่สูง แต่ 2 คำนี้ใช้แทนกันไม่ได้
1. ข้อแตกต่าง คือ “起来” จะบอกแค่เพียงว่ากริยา/การกระทำเริ่มจากล่างขึ้นบน, จากที่ต่ำขี้นสู่ที่สูงเท่านั้น ไม่ได้บอกว่ากริยา/การกระทำขึ้นไปถึง (ขึ้นไปสู่) สถานที่ใด กรรมของคำกริยามักจะละไว้ในฐานที่เข้าใจ หรืออาจจะเป็นสิ่งของ หรือส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายก็ได้ เช่น
- 飞起来了 (บินขึ้นไปแล้ว – รู้ว่าบินขึ้นไปบนไหน)
- 坐起来 (นั่งลงมา – รู้ว่านั่งลงบนไหน)
- 站起身来 (ยืนขึ้นมา – คำว่า 身 เป็นที่เข้าใจว่า คือร่างกาย, สามารถละการแปลความหมายได้)
- 端起碗来 (ยกชามมา)
นอกจากความหมายพื้นฐานข้างต้น “起来” ยังมีความหมายว่า กริยา/การกระทำ หรือสภาวะใดสภาวะหนึ่ง เริ่มต้น และดำเนินอยู่ (“上来” ไม่ใช้ในความหมายนี้) เช่น
- 大家都笑起来 (ทุกคนหัวเราะขึ้นมา)
- 脸红了起来 (หน้าเริ่มแดงขึ้นมา)
- 看起电视来 (เริ่มดูโทรทัศน์)
2. ส่วนการใช้ “上来” จะต้องบอกว่ากริยา/การกระทำนั้นไปถึง (ไปสู่) สถานที่ใด กรรมจึงมักเป็นสถานที่ (แต่สถานที่อาจจะละได้ ถ้าเป็นที่เข้าใจกัน) เช่น
- 跑上楼来 (วิ่งขึ้นตึกมา)
- 走上台来 (เดินขึ้นเวทีมา)
- 爬上来了 (ปีนขึ้นมาแล้ว – ละสถานที่ เช่น ภูเขา เพราะเป็นที่เข้าใจกัน)
“上来” ยังหมายถึง (กริยา/การเคลื่อนไหว) จากสถานที่ไกลเข้าหาสถานที่ใกล้ (“起来” ไม่มีวิธีใช้แบบนี้) เช่น
- 他们追上来了。(พวกเขาไล่ (กวด) ตามมาแล้ว)
- 敌人包围上来了。(ศัตรูปิดล้อมเข้ามาแล้ว)
นอกจากนั้น “上来” ยังมีความหมายถึงประสบความสำเร็จในการตอบ (คำถาม) ได้, ทำได้, รู้คำตอบ, จำได้ เป็นต้น (มักใช้เกี่ยวกับภาษา) (“起来” ไม่มีวิธีใช้แบบนี้) เช่น
- 全答上来了。(ตอบคำถามได้ถูกหมด)
- 我叫不上来他的名字了。(ฉันเรียกชื่อเขาไม่ได้ หมายถึงจำขื่อเขาไม่ได้)
คราวหน้าจะมาดูต่อระหว่าง “起来” กับ “下去”
โดย Gunth Lpnm ใน Love Chinese
